Aydınların Dini: izm’ler

Ä°rfan, düşüncenin bütün kutuplarını kucaklayan bir kelime. Tecessüsü madde dünyasına çivilemeyen, zekâyı zirvelere kanatlandıran, beÅŸerîyi ilâhi ile kutsîleÅŸtiren, uzun ve çileli bir nefis terbiyesi. Ä°slâm, insanı parçalamaz. Ä°rfan, kemâle açılan kapı, amelle taçlanan ilim. Batı’nın “kültür”ünde bu zenginlik, bu ihtiÅŸam, bu hayata istikamet veriÅŸ yok. Ä°rfan bir mevhibedir. Cehitle geliÅŸen bir mevhibe. Kültür, katı, fa­kir ve tek buutlu bir lâfız. Ä°rfan, beÅŸeri beÅŸer yapan vasıfların bütünüdür. Kültür, homo ekonomikus’un kanlı fetihlerini gizlemeye yarayan bir ÅŸal. Ä°rfan, dinî ve dünyevî diye ikiye ayrılamaz. Yani her bütün gibi tecezzi kabul etmez.

Kültür kaypaklığı, müphemiyeti ve seyyaliyetiyle Avru­pa’dır. Tarih edilmeyen ve edilemeyen bir kelime. Kâh su­da, kâh karada yaÅŸayan bir hilkat garibesi. Alman için baş­kadır, Fransız için baÅŸka. Bazen içtimaî hayatın bütününü ifade eder, bazen bir alışkanlıklar, bir kazanılmış hünerler mecmuasıdır. Åžimdi hayatın kendisidir, ÅŸimdi cilası.

Avrupa’nın kılı kırka ayıran tahlilci zekâsı bilgiyi dünye ve dinî diye ikiye böler. O’na göre dinî kültürle lâdinî kül­tür farklı mefhumlardır. Dünyevî kültür ne demek? Kültü­rü topraÄŸa zincirleyen bu anlayış da bir ideoloji, yani bir al­datmaca deÄŸil mi?

Din asırlardan beri yaÅŸayan ve nesilleri huzura kavuÅŸtu­ran, tecrübeden geçmiÅŸ bir inançlar manzumesi; sıcak, dost, köklü. Batı’mn dünyevî dediÄŸi kültür ise, hâkimiyeti­ni tahkim için düşman ülkelere ihraç ettiÄŸi sefil bir ideoloji. Taarruzun hedefi haçlı saferlerinden beri aynıdır; kılıçla ka-zanılamayan zaferi yalanla kazanmak. Ä°deolojiler tahribe yeltendikleri imanın yerine sahtelerini ikame etmek için uydurulan birer ersatz’dır. BaÅŸka bir deyiÅŸle, remizleri, me­rasimleri ve kiliseleriyle çağın icaplarına uydurulmuÅŸ birer inanç manzumesi. Rüştünü idrak etmemiÅŸ nesillere ilim di­ye yutturulan, yalnız zarflarıyla ilmî, muhtevalarıyla masal, birer bulamaç.

Şöyle diyelim; Avrupa Tanzimat’tan beri aynı emelin kovalayıcısıdır: Türk aydınında mukaddesi öldürmek. Mukad­desi yani Ä°slâmiyet’i. Bu mukaddesin yerine kendi mukad­desini aşılayamazdı. Çünkü misyonerin hedefi, Devlet-i Âliyye’yi Hıristiyanlığa kazanmak yani, Devlet-i Âliyye ile bütünleÅŸmek deÄŸil, ezelî düşmanını “etnik” bir toz yığını haline getirmekti, istediÄŸi kalıba sokacağı ÅŸuursuz ve irade­siz bir toz yığını. Kaldı ki Ä°slâm’a teklif edeceÄŸi bir mukad­desi de yoktu, Avrupa’nın. Tahrip ameliyesi hiç deÄŸilse ay­dınlar “kesimi”nde tam bir baÅŸarıya ulaÅŸtı. Batı’nın muharref Hıristiyanlığa tevcih ettiÄŸi tenkitleri kendi dinimiz için de geçerli sandık. “Hür-endiÅŸ”likleriyle övünen nesiller tü­redi. “Hür-endiÅŸ”ler ananeye düşmandılar, tek mabutları vardı: teceddüt; tek mabetleri: Avrupa. Celâl Nuri, Abdullah Cevdet, Baha Tevfik ve Sabahattin Bey vs. Sözde bir isyandı bu… taassuba, istibdada karşı zekânın direniÅŸiydi, lzmihlâlin mes’uliyetini imana yükleyen bu zavallılar bir asır önce­ki Fransız intelijansiyasının kiliseye karşı savaşını tekrarla­yan ÅŸuursuz birer aktördüler. Zehirli telkinleri mukavemet kalelerini yok etti. Ä°mansız ve idealsiz nesiller türettik. Pu­suda bekleyen yabancı ideolojiler setleri yıkılan ırmaklar gi­bi yayıldılar ülkeye. Bunları üç zümrede toplayabiliriz:

1. Hiçbir dünya görüşüne baÄŸlı olmayan ve sırf ihraç maksadıyla uydurulmuÅŸ müstehase telkinler. Bizim için uy­durulduklarından onları millî diye vasıflandırdık. Bu tah­ripkâr telkinlerin mümeyyiz vasfı tarihe düşmanlıktı. Tari­he, yani millî birliÄŸin, millî ÅŸuurun biricik mimarına. Os­manlı barbardı, Ä°slâmiyet gericilikti, biz Hititler’in, Sümerli-ler’in çocuÄŸuyduk vs.
2. Bir nevi nasyonal sosyalizm. Nasyonal sosyalizm Al­man milletine mahsustur ve ithal edilemez. Ancak karika­türü, yani muharref bir nasyonal sosyalizm TürkleÅŸtirilebi-lir. Hayvanî’yi yani biyolojiÄŸi ilâhîleÅŸtiren bir inancın, bü­tün kavimlere kucağını açmış bir camiadan iltifat görmesi beklenemezdi.
3. Sosyalizmler. Başka ülkelerin tezatlarını halletmek ve Hıristiyan Batı medeniyetinin karşılaştığı engelleri ortadan kaldırmak için imal edilen sosyalizmler bize tarihî çerçeve­lerinden sökülerek, içtimaî muhtevalarından tecrit edilerek ezelî ve ebedî birer nass gibi takdim edildi.

Üç zümrede topladığımız bu hazmedilmemiş ve hazmedilmesine imkân olmayan inanç manzumeleri, hep aynı iş­tiyakı cevaplandırmaktadırlar, yani her üç inanç da mahi­yetleri icabı dinîdirler. Mahiyetleri icabı dedik, zira üçünün de, ilmihalleri, rahipleri, remizleri vardır. Üçü de şuura de­ğil, şuuraltına hitap ederler. Tenkit ve münakaşaya taham­mülleri yoktur.

GeniÅŸ halk tabakaları, ecdattan müntekil imanlarına sıkı sıkıya baÄŸlıdırlar. Rasyonel, irrasyonel gibi nevzuhur tefriklerden habersizdirler, islâmiyet’i toptan benimserler, ithal malı ideolojiler intelijansiyamızın inhisanndadır. Bütün zorlukları onlarla çözer, bütün meçhulleri onlarla aydınla­tırlar. Ä°slâmiyet halk tabakalarının “kültür”üdür. Bu sözde dünyevî kültür ise aydınların dini…

Cemil Meriç. Bu ülke. s 175-176